Lipovenen                                                      

De stichting van de middeleeuwse staat Dobrogea, onder Dobrotici, in de 14e eeuw, werd bereikt tezamen met het opzetten van de middeleeuwse staat Transylvania en tevens die van Wallachië en Moldavië, leidend tot een ontwijfelbare conclusie: door dezelfde interne organisatie te krijgen, beantwoordde iedere staat op het Roemeense grondgebied aan een enkele impuls - die van een eenheids-civilisatie.

Ermede rekening houdende dat zovele volken gedurende een korte periode op Roemeens grondgebied (Grieken, Romeinen, Ottomanen, enz..) hebben geleefd, en elk opeenvolgend - min of meer - hun sporen nalatende op de ontwikkeling van cultuur van de lokale bevolking en civilisatie zullen we slechts een paar aspecten met betrekking tot de Russische gemeenschap (de Russische bevolking levend in de het gebied van de Donau Delta) belichten, etnisch van oosters-slavische origine uit Rusland, de zogenaamde "Lipovenen". De uittocht van de Russische bevolking uit hun vaderland werd veroorzaakt door een schisma in de Russisch Orthodoxe Kerk veroorzaakt door Patriarch Nikon, in het midden van de 17e eeuw.

Onmiddellijk na de Grote Synode 1654, toen Patriarch Nikon de Russissch Orthodoxe Kerk had hervormd, hebben de Russische autoriteiten - zowel wereldlijk als kerkelijk - beperkende maatregelen ingesteld, culminerend in deze verlangd door Peter de Grote (1682-1725), die op de troon was gekomen, een hiervan zijnde het feit, dat hij onmiddellijk een drastische Europanizerings proces in gang zette. De krachtige weigering die hij ontmoette van een significant aantal Russisch Orthodoxe Christenen tegen het innovatie proces, deed hem reageren door hen met ondmiddellijke ingang te confronteren met een onmenselijke belastingpolitiek en hen zelfs dwong een onderscheiden kledingstijl te aanvaarden. Niet in staat zijnde al deze beperkingen te weerstaan, besloten de Christenen van de oude ritus hun vaderland te verlaten, zich over de hele wereld (Polen, Oostenrijk, Canada, Alaska, Japan, enz.) in ballingschap begevend. Zij kwamen ook terecht aan de oevers van de Donau, in Dobrogea, voornamelijk omdat zij vissers waren, komend van de rivierkanten van de Don en de Nipper, hierdoor de gelegenheid hebbend op dezelfde manier in hun onderhoud te voorzien - de visserij.

Door de lokale vertegenwoordigers gekend onder de naam "Lipovenen", slaagde de Russische minderheid erin hun eigen taal , hun geloof en gebruiken te behouden, ondanks het feit, dat zij werden verdeeld op zowel religieuze criteria (in 1690, werden zij opgesplitst in hen welke akkoord gingen met priesters - popovatz - en hen welke priesters afwezen) als op etnische gronden ("de grote Moskovitische Russen", simpele "rebellen", "Zaporojanen" Kozakken, "Hahols", "Nekrasowitzen", Ukrainiers).

Nadat zij gestopt waren in zuidelijk Besarabië, in de linden bossen, vestigden de zogenoemde "Starovers" zich op Roemeens grondgebied, speciaal in Dobrogea en Bukovina, in twee grote pleisterplaatsen: de eerste was direct na de opstand van Bulawin, in de tijd van Peter de Grote, en de tweede in de tijd van de grote Russische tsarina, Ecaterina II (1762-1796), toen zij maatregelen troffen om de Kozakken uit te roeien.

Men kan zichzelf afvragen: "Waarom koos een groot deel van de zogenoemde ervoor een tijd op Roemeens grondgebied te wonen?"... Wel je kunt zeggen, dat in vroeger tijden, de buitenlandse reizigers altijd de rijkdom en de schoonheid van het Roemeense grondgebied en haar verscheidenheid hadden bewonderd, en een ander belangrijk feit is dat de kerk en ook onze voorouders getoond hadden grote sympathie en toegevendheid te hebben voor diegenen die in slechte omstandigheden verzeild raakten, doch met goede bedoelingen. De houding van de autoriteiten was een premisse voor veel aangrenzende gemeenschappen om zich op Roemeens grondgebied te vestigen.

In de 18e eeuw, toen de aanwezigheid van Starovers in Dobrogea (1762 - Sarichioi) officieel was vastgelegd, werd de provincie Dobrogea inderdaad bewoond door een etnografisch mozaïek (Thraciërs, Tartaren, Bulgaren, Tcherkeziërs, Gagautzen, Duitsers, Joden, Grieken), maar de meerderheid was Roemeen. Vanaf het begind van de 15e eeuw tot na de Roemeense Onafhankelijks Oorlog (1877-1878), was Dobrogea een deel van het Ottomaanse Imperium geweest, een stuk van "Dar-al-Islam" ("Het Huis van Vrede"), waar aan de Christenen een specifieke status werd toegekend, die van beschermelingen - "zimnai-ilar", waarbij zij de zeven dwingende plichten moesten respecteren, een daarvan was het betaling van een speciale belasting. De Christelijke Kerk werd officieel erkend en ook haar leden - de Christenen - behoefden niet te lijden onder de religieuze bekering tot de Islam.

In werkelijkheid genoten de Starovers van een goede behandeling door het Ottomaanse Imperium, zij werden gewoon als "gasten" behandeld, en goed betaald voor hun militaire dienst. Sadyk Pasha zelf verzocht een regulier leger te vormen bestaande uit zogenoemde "Nekrasovitzs", teneinde met meer succes tegen Rusland te vechten, maar dit mislukte omdat Hetman Gladki was gedeserteerd, in 1828. In ruil voor hun militaire steun, kende het Ottomaanse Imperium hen een genereuze en volle autonomie toe, alsmede een belangrijk deel van het grondgebied en het recht op visvangst. Om deze reden kwamen de Nekrasovitzs in open conflict met de echte Rebellen. teneinde dit conflict te beëindigen, moesten de Ottomaanse autoriteiten een aantal groepen overbrengen naar de Donau of zelfs naar het Westelijk deel van het imperium, nabij de stad Bursa.

Hierna vestigden de Rebellen van Slavische afkomst zich langs het Dobrogea plateau, slaagden zij erin de Nekrasovitz naar hun kant over te halen, samen beginnend de dorpen Carcaliu (Kamena or Komenka), nabij Macin, Tataritza (nabij Silistea), Ghindaresti(Guizdar) - nabij Harsova te bouwen of te restaureren.

De Ottomanen stonden de Nekrasovitzs Lipovenen toe zich te vestigen op het grondgebied tussen Tulcea en Babadag, met uitzondering van Constanta en Navodari, en de dorpen Sarichioi (Seriacovo) aan de oever van Lacul Razim en Jurilovca, welke de rijkste dorpen met vissers bleven in Dobrogea. In het zuidoostelijk deel van Babadag, in het berggebied, is een derde dorp, Slava Rusa ("De Russische Glorie"), waar de lokale bewoners boeren zijn, zoals de bevolking van het aangrenzende dorp, Slava Ccherceza. Een belangrijk aantal van hen woont in de stad Tulcea en in de aangrenzende dorpen: Chilia Veche, Mahmudia, Ieroplava, Sfishtovka, Letea.

De Russische Starovers zijn nu een geïntegreerd deel van de nieuwe realiteit, een uitbreiding van de etnische diversiteit, zij zijn zo goed in vissen, dat elke andere bevolkingsgroep met visserij vakkundigheid aangeduid worden met de naam "Lipovenen" (dit is net zo het geval met de bekende Serven - op tuinieren, met Duitsers - vakkundige handwerkslieden, Bulgaren - welke de beste groenteboeren zijn enz..). Door de lokale onduidelijkheid en het gebrek aan werkelijke communicatie, is deze gemeenschap nog niet juist gedefinieerd, vanuit de vele vitale belangrijke gezichtspunten: etniciteit, geloof, cultuur. Het einde van het millennium vraagt om en herontdekking en analyse van hun cultureel en spritueel belangrijke kenmerken in een nieuw licht.

De kerk speelde een belangrijke rol bij het behouden van hun etnische identiteit. De taal van de kerkdienst is nog steeds Slavisch, hun schrijven is Cyrillisch, hun kalender is Julian (13 dagen nalopende op de Gregorische kalender) en het religieus centrum van de Lipovenen van overals, is behoudens die in Rusland, de kerk van Braila. Het feit, dat zij erin slaagden het oud Slavonisch te behouden tezamen met veel Oekraïense en Russische woorden, en ook hun traditie en gebruiken, zijn elementen welke bijdragen het profiel van de huidige Russische gemeenschap te belichten.

Na het vredesverdrag van Berlijn (1878), toen Dobrogea werd toegewezen aan Roemenië, gevolgd door de gedeeltelijke terugtrekking van de Turkse bevolking uit het Roemeens grondgebied, werden de lege plekken ingevuld door zowel de lokale Roemeense als de Russische Lipovenen.. In de donkere communistische periode en na de gebeurtenissen van december '89 waarmede de democratisch rechten en vrijheden werden hersteld, waren er geen etnische conflicten, geen claims ten aanzien van de administratieve of territoriale autonomie van de etnische minderheden, inclusief de lokale Lipoveense bevolking. Omdat deze gemeenschap in afzondering en geïsoleerd bleef leven, kon hun economische en sociale situatie niet juist worden waargenomen. Dit feit, samen met sommige menselijke vooroordelen, werd volledig aangegrepen door enige buitenlandse bronnen - opzettelijk of niet - te realiteit uit het oog verliezend teneinde het imago van deze etnische gemeenschap te verdraaien op internationaal niveaul. Deze feiten genereerden enige kunstmatige interetnische spanningen in het gebied, teneinde bepaalde interesses in de regio te promoten, interesses welke volledig tegenovergesteld zijn aan het vreedzaam samenleven met de Roemeense meerderheid.

In deze richting noemen wij een aantal representatieve leden van de Nationalistische Associatie "Rodina" van de Russische Federatie, Lev Gaganov en Vladimir Ivanovici Anushkin, welke, onder voorwendsel van een recente documentatie van het huidige leven van de Russische-Lipoven in Dobrogea, zij werkten aan een kunstmatige stimulering van sommige Russische nationalistische standpunten onder deze etnische gemeenschap - onbekend bij de Lipovenen in de regio -, motiverend dat "alleen het thuisland kan de problemen van de Russische nationalisten - zelfs als zij niet leven binnen haar grenzen - in de kwestie van hun cultuur en taal oplossen". Ondanks hun pogingen konden de etnische Starovers in de regio niet worden beinvloed en weigerden zij betrokken te raken - op enige manier - niet met betrekking tot territoriale claims, nog van het claimen van de annexatie van het Russische grondgebied, zelfs niet in het opeisen van administratieve autonomie.

Door hun taal, hun religie, hun gebruiken en traditie te behouden, proberen de Lipoven hun geestelijke en culturele identiteit te behouden, in vrede levend met de Roemeense meerderheid.

In de hedendaagse periode, is het feit dat veel etnische groepen erin slaagden te samen te leven in het land van Dobrogea, elkaar begrijpend en respecterend, ons zal leiden tot een belangrijke conclusie: Dobrogea is een model voor interetnisch samenleven in de Europese ruimte.